چرا قطارها معمولاً کمربند ایمنی ندارند؟
غزال زیاری: وقتی قصد سفر دارید و وسیله نقلیه را برای سفر انتخاب می‌کنید، معمولاً از شما خواسته می‌شود تا کمربند ایمنی را ببندید. این مسئله به‌خصوص در ماشین، اتوبوس یا هواپیما صادقانه اتفاق می‌افتد. به همین دلیل شاید برای شما عجیب به نظر برسد که قطارها، گرچه گزینه‌ای ایمن‌تر برای سفر است، اما چنین محیطی برای استفاده از کمربند ایمنی آماده نیست.
دلیل اصلی عدم استفاده از کمربند ایمنی در قطارها، چیست؟
پاسخ به این سوال ساده نیست. اما در ادامه مقاله، به بررسی دلایل این موضوع با جزئیات بیشتر می‌پردازیم.
ایمنی بالا و هزینه سنگین نصب
اولین دلیل اینکه نصب کمربند ایمنی در قطارها به‌صورت گسترده اقتصادی ممکن نیست، هزینه بالای آن است. نصب و نگهداری کمربندهای ایمنی برای شرکت‌های ریلی یک مسئله گرون خواهد بود. از آنجه که حوادث جدی در ریلها نادر هستند، توجیه اقتصادی قوی برای تجهیز قطارها با این نوع کمربند ایجاد نمی‌شود.
شورای ایمنی راه‌آهن به این نتیجه می‌رسد که: «براساس پژوهش کمیسیون اروپا در سال ۲۰۱۹، خطر مرگ برای یک مسافر قطار در اتحادیه اروپا حدود ۰٫۰۹ مرگ به ازای هر میلیارد کیلومتر سفر با قطار است. این آمار تقریباً یک‌سوم خطری است که مسافران اتوبوس را تهدید می‌کند و حدود ۲۸ برابر کمتر از خطری است که در کمین سرنشینان خودروها در سفر مواجه می‌شوند.»
چرا کمربند ایمنی در قطارهای معمولی خطرناک است؟
تفاوت بین جریان سفر در ماشین و قطار، دلیل دیگری برای عدم استفاده از کمربند ایمنی است. در ماشین، کمربند ایمنی مانع از پرتاب سرنشینان به بیرون یا برخورد آن‌ها با صندلی جلو می‌شود. اما در قطار، شرایط کاملاً متفاوت است.
در طول سفر، مسافران قطار به‌صورت ترکیبی در حال حرکت هستند: برخی نشسته، برخی ایستاده و برخی در حال حرکت بین واگن‌ها هستند. در چنین محیطی، نیاز به بستن کمربند ایمنی برای همه مسافران، احتمالاً خطرناک‌تر از عدم استفاده از آن خواهد بود.
استیون آر. دیت‌مایر، مدیر سابق پژوهش اداره فدرال راه‌آهن آمریکا، در این‌باره می‌گوید: «سال‌هاست که استفاده از کمربند ایمنی در قطارها مورد بررسی قرار گرفته، اما در هیچ جای دنیا از آن استفاده نمی‌شود. مردم می‌خواهند هنگام سفر با قطار، آزادانه حرکت کنند، بلند شوند و قدم بزنند. کارکنان قطار هم تمایلی ندارند که مجبور به کنترل و اجبار مسافران برای بستن کمربند ایمنی باشند.»
علاوه بر این، نصب کمربند ایمنی ممکن است خود رисک ایجاد کند.
همانطور که در گزارش هیئت استانداردها و ایمنی راه‌آهن (RSSB) ذکر شده، «کمربند ایمنی نمی‌تواند بیشترین سطح حفاظت مورد انتظار را تامین کند. چون همه مسافران از آن استفاده نمی‌کنند و در چیدمان یک‌طرفه قطار، مسافرانی که کمربند ندارند به در واقع در حکم پرتابه‌هایی خواهند بود که به صندلی‌های جلویی برخورد می‌کنند.»
شرکت‌های ریلی و کارشناسان ایمنی هم در بررسی‌های خود به سراغ نصب کمربندهای سه‌نقطه‌ای (کمربندی شبیه کمربند خودروها) هم رفتند.
اما نتایج حاصل شده، به‌گزارش RSSB، به‌صورت متناقض بوده. در آزمایشی، آسیب‌های متقابل بین مسافرانی که از کمربند استفاده می‌کردند و آن‌هایی که نبسته بودند، بسیار متفاوت بوده است. درحالی که آسیب‌ها برای کمربندپردازها میزان کمتری گزارش شده، آسیب‌های شدیدتری برای افرادی که کمربند نبسته بودند، گزارش شده است. به‌ویژه در مورد زنان کوتاه‌قامت و نوجوانان، این آسیب‌ها تشدید یافته است چون با صندلی‌های تغییر یافته و سفت‌تری برخورد می‌کنند.
اگر همه کمربند ببندند...
در صورتی که از طرف مسافران و کارکنان هم‌نظری وجود داشت، استفاده از کمربند ایمنی اجباری در قطارها، قطعاً سطح ایمنی را بالاتر خواهد رساند. اما واقعیت این است که اجرای چنین چیزی بعید به نظر می‌رسد.
طراحی قطارها به نحوی است که با تمرکز بر کمترین محدودیت فیزیکی ممکن، مانند کمربند ایمنی، سطح ایمنی بیشتری را تضمین کنند.
عواملی همچون چیدمان صندلی‌ها، استحکام بدنه واگن‌ها و ساختار بدنه اصلی قطار، نقش بزرگی در کاهش انتقال انرژی و جلوگیری از پرتاب مسافران به اطراف در موقعیت تصادفات دارند.
بنابراین، عدم استفاده از کمربند ایمنی در قطارها، تصمیمی غیرمسئولانه نیست. بلکه، نتیجه طراحی مهندسی دقیق و تحلیل جامع ریسک است که هدف آن، بهینه سازی ممکن میان ایمنی، راحتی مسافران و هزینه‌های عملیاتی است.
منبع: iflscienc