علائم استرس و نقش هورمون کورتیزول
بسیاری از افراد، علائمی مانند فراموشی، دشواری در تمرکز و افکار مغشوش را در زندگی روزمره خود تجربه می‌کنند. در حالی که معمولاً این نشانه‌ها به کم‌خوابی یا افزایش سن نسبت داده می‌شوند، یافته‌های پژوهشی جدید نقش عامل دیگری را پررنگ می‌کنند: افزایش ترشح هورمون کورتیزول که با عنوان «هورمون استرس» شناخته می‌شود.
ترشح کورتیزول و عملکرد آن
بر اساس این تحقیقات، بدن در مواجهه با فشارهای روانی و جسمی، اقدام به ترشح کورتیزول از غدد فوق کلیوی می‌کند. این واکنش در کوتاه‌مدت و برای مقابله با شرایط بحرانی، مفید بوده و با افزایش تمرکز و تأمین سریع انرژی، به فرد کمک می‌کند. با این حال، تداوم سطوح بالا و مزمن این هورمون در بدن، اثراتی مخرب بر عملکرد مغز خواهد داشت و می‌تواند به اختلال در کارکردهای شناختی، نوسانات خلقی و حتی ایجاد تغییرات ساختاری در مغز بینجامد.
تأثيرات بالکلی سطح بالای کورتیزول
مطالعات اخیر حاکی از آن است که قرارگیری طولانی‌مدت در معرض کورتیزول، با کوچک‌شدن نواحی خاصی از مغز و بروز اختلالات حافظه مرتبط است و در نهایت می‌تواند به کاهش یادگیری و ضعف در به‌خاطرآوری اطلاعات منجر شود.
نحوه تشخیص مشکل
پزشکان هشدار می‌دهند که بروز برخی علائم می‌تواند نشان‌دهنده سطح غیرطبیعی کورتیزول باشد. از مهم‌ترین این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* فراموشی و آشفتگی ذهنی
* ضعف در تمرکز
* بی‌خوابی و سایر اختلالات خواب
* احساس خستگی مزمن
* نوسانات سریع خلق
* تجمع چربی در ناحیه شکمی
راهکارها و درمان
متخصصان تاکید می‌کنند که اتخاذ سبک زندگی سالم و مدیریت استرس، کلید اصلی کنترل سطح این هورمون است. انجام منظم فعالیت‌های ورزشی، تأمین خواب کافی، کاهش مصرف کافئین و پیروی از یک رژیم غذایی سالم مبتنی بر مواد غذایی طبیعی، از جمله راهکارهای موثر در این زمینه هستند. در موارد حاد نیز، پزشکان ممکن است با انجام آزمایش‌های تخصصی، سطح هورمون را اندازه‌گیری و درمان مناسب را تجویز کنند.