رنگ خوراکی یک ماده افزودنی است که برای جذاب‌تر کردن غذاها و
ترغیب مصرف کنندگان استفاده می‌شود. این رنگ شامل رنگ یا رنگدانه‌ای است
که به غذا یا نوشیدنی.ها رنگ می‌دهد. رنگ غذا به صورت مایع، پودر، ژل و
خمیر وجود دارد و در تولید غذای تجاری و هم در پخت و پز خانگی استفاده
می‌شود.
از مواد رنگی خوراکی همچنین در انواع برنامه‌های غیر غذایی
از جمله مواد آرایشی، دارویی، پروژه‌های صنایع دستی خانگی و دستگاه‌های
پزشکی استفاده می‌شود. رنگ مولکولی است که طول موج‌های خاصی از نور مرئی را
جذب میکند و باقی را منتقل یا منعکس میکند در حالی که رنگ دهندگی حاصل
فعالیت مولکول رنگ است.
رنگ خوراکی طبیعی، رنگدانه یا هر ماده
دیگری است که از گیاهان، مواد معدنی یا جانوران بدست می‌آید که قادر به رنگ
آمیزی مواد غذایی باشد. این رنگ‌ها از منابع مختلفی مانند دانه‌ها،
میوه‌ها و سبزیجات بدست می‌آیند و در غلظت بسیار کم وجود دارند. به همین
دلیل استخراج آنها گران است و نسبت به تغییرات محیطی بسیار حساس هستند.
رنگ غذا چیست؟
رنگ غذا، یک ماده است که به مواد غذایی،
دارو، لوازم آرایشی و یا بدن انسان رنگ می‌دهد. افزودنی‌های رنگ شامل هر دو
نوع سنتزی و طبیعی از منابع طبیعی مشتق شده‌اند. آنها ممکن است برای بهبود
رنگ طبیعی، اضافه کردن رنگ به غذاهای بی‌رنگ و دسر مانند تزیین کیک و کمک
به تشخیص طعم مانند (بنفش برای عطر و طعم انگور یا زرد برای لیمو) در مواد
غذایی استفاده شوند.
افزودنی‌های رنگ گاهی به نام رنگ غذایی
نامیده می‌شوند. افزودنی‌های رنگ مصنوعی برای حفظ رنگ به مواد غذایی اضافه
می‌شوند. افزودنی‌های رنگی (رنگ غذا) ایمن هستند، زیرا آنها مطابق با
مقررات FDA مورد استفاده قرار می‌گیرند.
هنگامی که FDA استفاده از افزودنی رنگی در مواد غذایی را تایید میکند، مواردی که مقررات مشخص میکند شامل:
انواع غذاهایی که در آن می‌توان استفاده کرد
حداکثر مقدار مجاز استفاده
چگونگی شناسایی افزودنی‌های رنگی بر روی برچسب غذا است.
دلیل استفاده از رنگ غذا چیست؟
در صنایع غذایی، اهمیت بالایی به رنگ داده
می‌شود. برای به دست آوردن رنگ مورد نظر، ترکیبات خاصی با طعم‌های مختلف
ترکیب می‌شوند تا رنگ مناسب برای غذاها و نوشیدنی‌ها به دست آید و عطر و
طعم آنها را تغییر دهد.
استفاده از رنگ‌ها در صنایع غذایی به
منظور افزایش جذابیت و اشتها آوری یا افزودن رنگ به غذاهایی که رنگ خود را
از دست داده‌اند به دلیل شرایط مختلف محیطی، رایج است.
رنگ خوراکی می‌تواند رنگ مواد غذایی را تغییر دهد، رنگ‌های طبیعی را تقویت کند و آنها را برای مصرف کنندگان جذاب تر کند.
استفاده از رنگ‌ها در محصولات غذایی
امروزه بسیار رایج است و تاثیر آنها بر فروش محصولات نیز قابل توجه است.
اما برای جلوگیری از مضرات احتمالی، باید به میزان و نوع استفاده از رنگ‌ها
توجه داشت. از طرفی، استفاده از رنگ‌ها می‌تواند جذابیت محصولات را بالا
ببرد و فروش آنها را افزایش دهد، به خصوص در محصولاتی که به کودکان و
جوانان مخاطب هستند.
رنگ خوراکی طبیعی، که اغلب از گیاهان
استخراج می‌شود، هیچ تأثیر مضری بر سلامتی ندارد و برعکس، ترکیبات
آنتی‌اکسیدانی که دارند، برای بدن مفید هستند. رنگ‌های طبیعی شامل رنگ
نارنجی کاروتن در هویج، رنگ بنفش کلم قرمز، رنگ سبز اسفناج، رنگ قرمز لبو،
رنگ زرد زردچوبه و سایر رنگ‌های طبیعی هستند. این رنگ‌ها از طریق یک فرآیند
استخراج سخت به دست می‌آیند و در صنایع غذایی استفاده می‌شوند و مانند
میوه‌ها و سبزیجات، حاوی ترکیبات مفیدی برای بدن هستند.
اکثر رنگ‌های طبیعی قابل حل در روغن
هستند، اما در آب حل نمی‌شوند. آنها معمولاً فرآوری می‌شوند تا نمک سدیم یا
پتاسیم آنها تشکیل شود. این باعث می‌شود که آنها در آب حل شوند و قابل
استفاده در غذاها باشند.
رنگ خوراکی مصنوعی از ترکیبات شیمیایی
تولید می‌شود و در انواع آب نبات، شکلات و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.
تحقیقات نشان داده است که مصرف رنگ‌های مصنوعی در کودکان باعث بیش‌فعالی و
بی‌قراری می‌شود و در برخی مواقع می‌تواند رشد و تمرکز آنها را کاهش دهد.
علاوه بر این، واکنش‌های آلرژیک در بزرگسالان و کاهش ضریب هوشی در کودکان
نیز از اثرات مضر این مواد شیمیایی هستند، به همین دلیل مصرف برخی از آنها
در بسیاری از کشورها ممنوع است.
مزایا و معایب رنگ خوراکی
مزایای استفاده از رنگ خوراکی طبیعی عبارتند از:
1. عدم وجود عوارض برای سلامتی: رنگ‌های
طبیعی منشاء گیاهی یا جانوری دارند و بنابراین مانند سایر مواد خوراکی
طبیعی، برای سلامتی هیچ عوارضی ندارند.
2. مطمئن بودن: این رنگ‌ها افزودنی‌های
مطمئنی هستند و سازمان غذا و دارو توصیه میکند که شرکت‌ها و کارخانه‌های
تولید مواد خوراکی از این رنگ‌ها در محصولات خود استفاده کنند.
3. استفاده گسترده: بیشترین استفاده از
رنگ‌های خوراکی طبیعی در بستنی‌ها، لبنیات، مکمل‌های غذایی، شیرینی‌ها،
کیک‌ها و نوشیدنی‌هاست که همه ما روزانه از آنها استفاده می‌کنیم.
معایب استفاده از رنگ خوراکی طبیعی عبارتند از:
1. قیمت بالا: رنگ‌های طبیعی قیمت بسیار بالایی دارند زیرا استخراج آنها بسیار سخت تر از رنگ‌های شیمیایی است.
2. مصرف بالا: مصرف این رنگ‌ها بسیار بالاست که می تواند هزینه تولید محصولات را افزایش دهد.
3. نگهداری دشوار: نگهداری رنگ‌های طبیعی دشوار است زیرا تغییرات محیطی می‌تواند باعث تغییر رنگ آنها شود.
4. تأثیر بر طعم: این رنگ‌ها اکثراً طعم
میوه‌ای دارند که ممکن است طعم خوراکی‌ها را تحت تأثیر قرار داده و تأثیر
خوشایندی بر ذائقه افراد نداشته باشند.