هشدار بنیاد ویکی‌پدیا ناشی از ربات‌های هوش مصنوعی
بنیاد ویکی‌مدیا، مرجع بزرگ‌ترین دانش‌نامه آنلاین جهان، با انتشار یک بیانیه، هشدار داده است که افزایش ربات‌های هوش مصنوعی و تولید خلاصه‌های خودکار توسط موتورهای جستجو، تأثیر منفی قابل توجهی بر ترافیک این پلتفرم داشته و دسترسی مستقیم کاربران را به آن کاهش داده است. این کاهش ترافیک می‌تواند به یک چالش وجودی برای اکوسیستم اطلاعاتی اینترنت تبدیل شود.
به گزارش پلتفرم ایتنا و به نقل از انگجت، «مارشال میلر»، مدیر ارشد محصول ویکی‌مدیا، در یک پست رسمی اعلام کرد که بنیاد شاهد کاهش حدود ۸ درصدی بازدید از صفحات ویکی‌پدیا نسبت به سال قبل بوده است. این روند نزولی عمدتاً به دلایل زیر برمی‌گردد:
1. ارائه مستقیم پاسخ‌ها در صفحه نتایج جستجو (SERP)؛
اغلب این پاسخ‌ها از محتوای ویکی‌پدیا استخراج می‌شوند، که کاربر را نیاز به مراجعه مستقیم به منبع اصلی (ویکی‌پدیا) کاهش می‌دهد.
2. افزایش استفاده از چت‌بات‌ها و سامانه‌های مبتنی بر مدل‌های زبانی بزرگ (LLM)؛
این سامانه‌ها نیز به‌صورت خودکار اطلاعات را جمع‌آوری و به کاربر ارائه می‌دهند.
میلر توضیح داد: ما معتقدیم کاهش آمار بازدید، بازتاب تأثیر فناوری‌های هوش مصنوعی مولد و تغییر الگوهای جستجوی کاربران در پلتفرم‌های اجتماعی است. وقتی موتورهای جستجو پاسخ‌ها را مستقیماً و بدون ارجاع به منبع اصلی ارائه می‌دهند، انگیزه برای مراجعه مستقیم به ویکی‌پدیا کاهش می‌یابد.
علاوه بر این، میلر به چالش‌های فنی اشاره کرد. افزایش فعالیت ربات‌های هوش مصنوعی، تشخیص و تفکیک ترافیک انسانی از ربات‌ها را با دشواری همراه ساخته است. پس از ارتقای سامانه تشخیص ربات‌ها، آمار واقعی کاهش ترافیک به‌صورت واضح‌تر آشکار شد.
هشدار نسبت به یک بحران بزرگتر
به گفته میلر، این مسئله فراتر از یک کاهش ترافیک ساده است و می‌تواند به یک چالش وجودی برای اکوسیستم اطلاعاتی اینترنت تبدیل شود. وی تأکید کرد که ویکی‌پدیا تنها پایگاهی در این مقیاس است که با تکیه بر اصول تأییدپذیری، بی‌طرفی و شفافیت عمل می‌کند و زیرساخت اطلاعاتی بخش بزرگی از اینترنت را تقویت می‌نماید. وی هشدار داد که کاهش مداوم بازدیدها می‌تواند منجر به کاهش تعداد داوطلبان ویکی‌پدیا، کمبود منابع مالی و در نهایت، تضعیف کیفیت و قابلیت اطمینان محتوا شود.
راه‌حل پیشنهادی: شفافیت و ارجاع
میلر از توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی و موتورهای جستجو خواست تا با رعایت اصل شفافیت، منبع اطلاعات را به روشنی ارائه دهند و امکان تعامل مستقیم کاربران با محتوای اصلی را فراهم آورند. برای تقویت اعتماد عمومی به اطلاعات آنلاین، پلتفرم‌ها نه تنها منبع را ذکر کنند، بلکه امکان بازدید و مشارکت در آن منابع را نیز تسهیل نمایند.
واکنش به خلاصه‌های هوش مصنوعی در ویکی‌پدیا
گفتنی است، ویکی‌پدیا پیش از این، در اوایل تابستان امسال، طرحی آزمایشی را برای نمایش خلاصه‌های تولیدشده توسط هوش مصنوعی در ابتدای مقالات کلید زد، اما این پروژه به دلیل انتقادات گسترده ویراستاران متوقف شد و به مرحله اجرا نرسید. این رویداد نشان می‌دهد که ظهور فناوری‌های نوین همزمان یک فرصت و هم یک تهدید برای منابع اطلاعاتی باز و مشارکتی مانند ویکی‌پدیا محسوب می‌شود.